2017.04.01 – prof. Daniel Kadłubiec – Płyniesz Olzo – monografia kultury Śląska Cieszyńskiego

„Płyniesz Olzo”

Ale ludzie w swoim życiu zmienili się bardzo,

zwyczajami, wiarą przodków ledwie że nie gardzą.

Na Twym brzegu dawnym śpiewem słowik się odzywa,

a dziś ślicznie nasze pieśni ledwie że kto śpiewa.

W dniu 01.04.2017r. o godz. 16.00 odbyły się kolejne posiady zorganizowane przez Towarzystwo Miłośników Jaworza w Galerii Pod Groniem w Gospodarstwie Agroturystycznym p. Steklów.

Tematem spotkania była promocja książki prof. Daniela Kadłubca pt. „Płyniesz Olzo”.

Na wstępie Małgorzata Kobiela-Gryczka przywitała wszystkich przybyłych na spotkanie oraz pokrótce przedstawiła postać naszego gościa.

Prof. Karol Daniel Kadłubiec (ur. 22.07.1937 w Karpętnej) -polski etnograf i historyk literatury, badacz kultury, folkloru i gwary Śląska Cieszyńskiego.

Syn Jana Kadłubca, polskiego nauczyciela i działacza społecznego. Ukończył polską szkołę podstawową w Bystrzycy, polskie liceum w Czeskim Cieszynie w 1955 roku i filologię słowiańską na Uniwersytecie Karola w Pradze w  1960 roku. W 1994 roku uzyskał tytuł profesora.

Pracował na Instytucie Pedagogicznym na Uniwersytecie Ostrawskim od 1964 roku, później na Uniwersytecie Karola w Pradze. W latach 1990-1992 był kierownikiem Katedry Polonistyki i Folklorystyki, a od 1990 roku kierownikiem Instytutu Badań Etnikum Polskiego Uniwersytetu Ostrawskiego. W 1996 roku został kierownikiem Zakładu Folklorystyki Ogólnej i Stosowanej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach – Filii w Cieszynie. Pracuje także w Katedrze Pedagogiki, Psychologii i Antropologii Wydziału Humanistyczno-Społecznego Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Jest aktywnym członkiem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Pan Profesor został między innymi uhonorowany w roku 2002 Laurem Złotej Cieszynianki, a w roku 2012 Śląskim Szmaragdem.

Pan prof. przybył do nas do Jaworza już po raz piąty poprzednio gościł u nas w latach:

– 2009 i mówił na temat p. Anieli Kupiec i opowieści regionalnych,

– 2011 opowiadał o obrzędowości od Bożego Narodzenia do Wielkanocy,

– 2012 przedstawił sylwetkę najwybitniejszego polskiego socjologa prof. Jana Szczepańskiego,

– 2013 mówił o problemach językowych na Ziemi Cieszyńskiej w tym o gwarze,

– 2014 mówił o folklorze i jego zróżnicowaniu na Ziemi Cieszyńskiej.

– 2015 opowiadał o wróżbach i gusłach andrzejkowych

– 2015 wygłosił referat na XI Powiatowym Zjeździe Towarzystw Regionalnych pt. „Znaczenie kultury Śląska Cieszyńskiego w dzisiejszym świecie”.

Po prezentacji naszego dzisiejszego gościa wystąpili Jagoda i Franciszek Pytlowani w scence regionalnej „My sóm tu stela”, którą prezentowali na przeglądzie solistów i zespołów dziecięcych i młodzieżowych organizowanym w Domu Narodowym w Cieszynie pod nazwą „Mówimy po cieszyńsku po obu stronach Olzy”. Za swój występ w Cieszynie otrzymali wyróżnienie.

Po zakończeniu występu naszych młodych miłośników tradycji i kultury Śląska Cieszyńskiego prof. Daniel Kadłubiec wraz z Prezesem Ryszardem Stanclikem podziękowali za występ oraz zachęcali do dalszych występów. Następnie nasz dzisiejszy gość rozpoczął prezentację monografii Śląska Cieszyńskiego pod tytułem „Płyniesz Olzo”. Pierwsze wydanie monografii nastąpiło w roku 1970 tom pierwszy i w roku 1972 tom drugi. Wydanie obecne jest jednotomowe aby było bardziej uniwersalne bez konieczności sięgania do dwóch tomów. Nowe wydanie nie jest kopią wydań z 1970 i 1972 roku jest to całkowicie nowe wydawnictwo stworzone na podstawie nowych badań i odkryć. Wydanie monografii wsparł finansowo Kongres Polaków w Republice Czeskiej i Konsulat Polski w Ostrawie. Nakład wyniósł 2 tyś. egzemplarzy. Na terenie Śląska Cieszyńskiego gazdowie już w XVII wieku umieli czytać i pisać zapisywali zwyczaje ludowe i tradycje z których czerpali najwięksi twórcy czasów współczesnych. Opowiadania i podania ludowe uzupełniają całą historię tej ziemi. Następnie nasz gość przystąpił do prezentacji książki. Obecna monografia podzielona została na dwie części pierwsza „Kultura duchowa”, druga „Kultura materialna i sztuka ludowa”. W książce znalazły się również słowniczek wyrazów gwarowych, indeks osobowy i geograficzny. Nasz dzisiejszy gość wyjaśnił również dlaczego monografia otrzymała tytuł „Płyniesz Olzo”. Rzeka Olza wypływa spod Gańczorki w Koniakowie płynie po terenie Śląska Cieszyńskiego i uchodzi do rzeki Odry koło wsi Olza w powiecie wodzisławskim. W monografii znajdują się opisy zwyczajów, tańców, pieśni, ubioru, wyposażenia budynków mieszkalnych i gospodarskich oraz sztuki ludowej na terenie Śląska Cieszyńskiego.

Po prezentacji monografii „Płyniesz Olzo” była możliwość zakupu książki i uzyskania dedykacji od autora.

Po wysłuchaniu tych wszystkich bardzo interesujących informacji śpiewaliśmy cieszyńskie pieśniczki przy akompaniamencie akordeonu na którym grała Janina Czader. Po wspólnym śpiewaniu przyszedł czas na pytania, dyskusję, kawę, herbatę oraz pyszne kołocze. Bardzo wielu ciekawych informacji wysłuchało 46 osób, członków i sympatyków Towarzystwa Miłośników Jaworza.

Na kolejne posiady zapraszamy Państwa do Sali Sesyjnej Urzędu Gminy w Jaworzu w dniu 04.06.2017r. na godzinę 15.00 a tematem będzie podsumowanie konkursu ekologicznego dla dzieci i młodzieży jaworzańskich szkół.

Marcin Biłek