2017.11.19 – Andrzej Jankowski – Skóra jako bariera, która łączy i dzieli

ROLA I ZADANIA LUDZKIEJ SKÓRY.

Tematem posiad Towarzystwa Miłośników Jaworza, które odbyły się 19.11.2017r. w Galerii Pod Groniem był wykład połączony z prezentacją multimedialną pod tytułem „Skóra jako bariera, która łączy i dzieli” wygłoszony przez dr hab. Andrzeja Jankowskiego.
Dr hab. n. farm. Andrzej Jankowski pracuje w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie. Jest mieszkańcem Jaworza.
Skóra – największy narząd powłoki wspólnej kręgowców o złożonej budowie i wielorakich funkcjach. Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą, jasną i rogową. Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe — melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne – komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego — komórki Merkla. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (gruczoły ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe. U człowieka najcieńsza jest na powiekach, natomiast najgrubsza jest na pięcie.
Podstawowe funkcje skóry to:
– izolacja środowiska wewnętrznego od zewnętrznego (czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych) – mechaniczna osłona i obrona organizmu głównie przed drobnoustrojami chorobotwórczymi,
– udział w wymianie gazowej,
– termoregulacja ustroju,
– udział w gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe),
– percepcja (odbiór) bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno) poprzez receptory w skórze i naskórku,
– melanogeneza(melanina chroni organizm przed mutagennym promieniowaniem ultrafioletowym),
– wchłanianie niektórych substancji,
– gospodarka tłuszczowa,
– gospodarka witaminowa,
– wydzielanie dokrewne i reakcje odpornościowe.
Skóra składa się z dwóch warstw (licząc od zewnątrz):
– naskórek – warstwa zewnętrzna pełniąca funkcję ochronną i rozrodczą, która posiada barwnik – melaninę, nadającą włosom i skórze barwę; naskórek dzieli się na 4 lub 5 warstw w zależności od grubości. Są to (od zewnątrz):
– warstwa rogowa, która dzieli się na warstwę zbitą i warstwę rogowaciejącą,
– warstwa jasna – tylko w miejscach gdzie skóra jest gruba – na podeszwach stóp, zwłaszcza na piętach i wewnętrznej stronie dłoni,
– warstwa ziarnista,
– warstwa kolczysta,
– warstwa podstawna.
– skóra właściwa – warstwa środkowa, zbudowana głównie z tkanki łącznej włóknistej, zawiera receptory, naczynia krwionośne, nerwy oraz gruczoły, np. potowe, a także korzenie włosów, jest to warstwa odżywcza i wspierająca (ma od 1 do 3 mm grubości). Wyróżnia się dwie podstawowe warstwy skóry właściwej: warstwa brodawkowata (występują w niej liczne wypuklenia nazywane brodawkami, które są połączone tkanką łączną z naskórkiem) oraz warstwa siatkowata (dolna warstwa skory właściwej stykająca się z tkanką podskórną, zbudowana z bardziej zbitej tkanki łącznej)
– Pod skórą znajduje się tkanka podskórna – zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej; zawiera komórki tłuszczowe (ich ilość jest warunkowana odżywianiem, wiekiem, płcią, miejscem na ciele) oraz dolne odcinki korzeni włosów, części wydzielnicze gruczołów (np. potowych), a także niektóre receptory (np. ciałka blaszkowate), izoluje przed nagłymi zmianami temperatury.
Przydatki skóry (wytwory naskórka):
Do skóry zalicza się również przydatki skóry, powstające z nabłonka tworzącego naskórek:
– włosy (m.in. rzęsy i brwi),
– paznokcie,
Receptory w skórze są narządami zmysłów: dotyku, bólu i temperatury.
Gruczoły:
W skórze właściwej i w warstwie podskórnej występują gruczoły potowe i łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów.
Do przydatków skóry należą też gruczoły:
– gruczoły potowe,
– gruczoły łojowe,
– gruczoły sutkowe,
– gruczoły mlekowe,
Unaczynienie skóry:
– sieć głęboka – skóra właściwa, tkanka podskórna,
– sieć podbrodawkowa – u podstawy brodawek,
– sieć powierzchowna.
Przy oziębieniu następuje odruchowy skurcz naczyń krwionośnych i mięśni stroszących włosy.
Barwa skóry.
Barwa skóry zależy głównie od zawartości melaniny. Spośród naczelnych u orangutana melanina występuje zarówno w naskórku i w skórze właściwej. U gibbonów, szympansów i człowieka melanina występuje głównie w naskórku. Jednak tylko u człowieka występuje znaczne zróżnicowanie kolorów skóry, powstałe prawdopodobnie jako adaptacja do różnego natężenia promieniowania ultrafioletowego.
Po wysłuchaniu tych wszystkich bardzo interesujących informacji przyszedł czas na pytania, dyskusję, kawę, herbatę oraz pyszne kołocze. Bardzo wielu ciekawych informacji wysłuchały 43 osoby, członkowie i sympatycy Towarzystwa Miłośników Jaworza.
Na następne posiady zapraszamy Państwa do Galerii Pod Groniem w Gospodarstwie Agroturystycznym p. Steklów w Jaworzu w dniu 10.12.2017r. na godzinę 15.00, o ratownictwie górskim opowiadał będzie Edward Golonka.