2019.03.16 – Daniel Kadłubiec – opowiada Anna Chybidziurowa

„Opowiada Anna Chybidziurowa” to tytuł jednej z książek, które promował na posiadach Towarzystwa Miłośników Jaworza w dniu 16.03.2019r. prof. Daniel Kadłubiec. Druga, wydana w tym roku książka nosi tytuł  „Śpiywo Anna Chybidziurowa a jej sómsiedzi”.

Na wstępie Ryszard Stanclik przywitał wszystkich przybyłych na spotkanie oraz pokrótce przedstawił postać naszego gościa.

Prof. Karol Daniel Kadłubiec (ur. 22 lipca 1937 w Karpętnej) – polski etnograf i historyk literatury, badacz kultury, folkloru i gwary Śląska Cieszyńskiego.

Syn Jana Kadłubca, polskiego nauczyciela i działacza społecznego. Ukończył polską szkołę podstawową w Bystrzycy, polskie liceum w Czeskim Cieszynie w 1955 roku i filologię słowiańską na Uniwersytecie Karola w Pradze w 1960 roku. W 1994 roku uzyskał tytuł profesora.

Pracował w Instytucie Pedagogicznym na Uniwersytecie Ostrawskim od 1964 roku, później na Uniwersytecie Karola w Pradze. W latach 1990-1992 był kierownikiem Katedry Polonistyki i Folklorystyki, a od 1990 roku kierownikiem Instytutu Badań Etnikum Polskiego Uniwersytetu Ostrawskiego. W 1996 roku został kierownikiem Zakładu Folklorystyki Ogólnej i Stosowanej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach – Filii w Cieszynie. Pracuje także w Katedrze Pedagogiki, Psychologii i Antropologii Wydziału Humanistyczno-Społecznego Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Jest aktywnym członkiem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Pan Profesor został między innymi uhonorowany w roku 2002 Laurem Złotej Cieszynianki, a w roku 2012 Śląskim Szmaragdem.

Pan prof. przybył do nas do Jaworza już po raz piąty poprzednio gościł u nas w latach:

– 2009 i mówił na temat p. Anieli Kupiec i opowieści regionalnych,

– 2011 opowiadał o obrzędowości od Bożego Narodzenia do Wielkanocy,

– 2012 przedstawił sylwetkę najwybitniejszego polskiego socjologa prof. Jana Szczepańskiego,

– 2013 mówił o problemach językowych na Ziemi Cieszyńskiej w tym o gwarze,

– 2014 mówił o folklorze i jego zróżnicowaniu na Ziemi Cieszyńskiej.

– 2015 opowiadał o wróżbach i gusłach andrzejkowych

– 2017 promował swoją książkę pt. „Płyniesz Olzo”

Po prezentacji nasz dzisiejszy gość rozpoczął opowieść o tym jak powstawały obie książki. Zbieranie materiałów Profesor rozpoczął w 1969 roku a zakończył spotkania z Panią Chybidziurową w roku jej śmierci czyli w 1980. Anna Chybidziurowa urodziła się w Bukowcu gdzie przez całe swe życie mieszkała i pracowała na gospodarstwie. W latach jej młodości ludność Śląska Cieszyńskiego spotykała się przy różnych okazjach i opowiadała różne historie, bojki i śpiewała ludowe pieśniczki. Spotkania te powodowały przekaz nieskażony techniką i zmianami wynikającymi z występów na scenie, historie i pieśniczki były autentycznie ludowe. Pani Chybidziurowa miała fenomenalną pamięć potrafiła opowiadać historie przez czterdzieści minut bez zająknięcia dostosowując jej przekaz do słuchaczy. W dzieciństwie Anna Chybidziurowa uczyła się w szkole powszechnej. W czasach Austro-gierskich wszyscy nauczyciele musieli umieć grać na skrzypcach i w większości byli zbieraczami obrzędów ludowych z danego regionu. Pani Chybidziurowa była duszą towarzystwa i bez niej nie mógł się odbyć żaden bal czy zabawa, była też lokalną przywódczynią i niekwestionowanym autorytetem w Bukowcu.

W książce „Śpiywo Anna Chybidziurowa i jej sómsiedzi” autor zawarł pieśniczki z rejonu południowego Śląska Cieszyńskiego (po polskiej stronie Jaworzynka, Koniaków, Isteba a po czeskiej m.in. Mosty koło Jabłonkowa, Dolna i Górna Łomna, Bukowiec, Hrczawa). Fenomenem tego regionu jest to, że wszystkie teksty pieśniczek są autentycznie z tego regionu i napisane w gwarze tego regionu, muzyka jest czasami zapożyczona z innych regionów Cesarstwa. W książce jest 450 pieśniczek śpiewanych przez 58 wykonawców z 13 miejscowości. Jedynymi instrumentami w tamtym okresie były huśle (skrzypce) i gajdy.

Do obydwu książek dołączone są płyty CD z autentycznymi nagraniami gawęd Anny Chybidziurowej oraz innych wykonawców pieśniczek.

Po wysłuchaniu tych wszystkich bardzo interesujących informacji przyszedł czas na pytania, dyskusję, kawę, herbatę oraz pyszne kołocze.

Na następne posiady zapraszamy Państwa do Galerii Pod Groniem w Jaworzu w dniu 14.04.2019 r. na godzinę 15.00, a tematem będzie opowieść Krzysztofa Wielickiego o górkach, górach i Himalajach oraz będziemy obchodzili jubileusz 20-lecia powstania „Galerii pod Groniem.

Marcin Biłek