2021.10.17 – Grzegorz Studnicki – O idei Muzeum Śląskiego w Cieszynie

IDEA MUZEUM ŚLĄSKIEGO W CIESZYNIE

17 października 2021 r. odbyły się posiady poświęcone „Idei Muzeum Śląskiego w  Cieszynie”, prelegentem był dr Grzegorz Studnicki.

Początki muzealnictwa na Śląsku Cieszyńskim sięgają 1802 r. Śledząc jego historię, można zauważyć, że funkcji edukacyjnej i popularyzatorskiej zawsze towarzyszył pierwiastek polityki i tożsamości kulturowej. Założyciel muzeum – Leopold Szersznik – był jednym z najwybitniejszych obywateli w dziejach miasta. To właśnie dzięki niemu Cieszyn osiągnął pozycję ośrodka kulturalnego o znaczeniu ponadregionalnym. Szersznik pozostawił po sobie dwa wielkie dzieła.

Pierwsze – to biblioteka licząca sobie w roku 1814 – roku śmierci Szersznika – 12 tys. tomów i zawierająca mnóstwo druków z XVI – XVIII w. Zbiory te obecnie znajdują się w Książnicy Cieszyńskiej.

Drugim dziełem jest Muzeum Śląskie będące po Muzeum Izabeli Czartoryskiej najstarszą tego typu placówką w Polsce.

Początkowo  zbiory muzeum mieściły się w Kościele św. Krzyża, opiekę nad nimi sprawowała fundacja, działająca do roku 1917. Eksponaty do muzeum zbierane były przez wiele osób.

Bogumił Hoff – etnograf zamieszkały w Wiśle, autor „Ludu Cieszyńskiego”, w 1893 r. ogłosił apel do ludności celem zbierania materiałów etnograficznych do muzeum. Pod tytułem „Prośba” został opublikowany artykuł w „Nowym Czasie”, „Gwiazdce Cieszyńskiej”, „Przeglądzie Politycznym” i w ten sposób dotarł do wszystkich czytelników prasy polskiej na Śląsku Cieszyńskim. Tytuły te reprezentowały różne opcje polityczne i wyznaniowe.

W roku 1894 Andrzej Cinciała – językoznawca, badacz kultury, notariusz – na łamach „Gwiazdki Cieszyńskiej opublikował odezwę do czytelników – aby zbierać pamiątki, książki, czasopisma, pieśni, przysłowia. Wiele osób żyjących wówczas na Śląsku Cieszyńskim przyłożyło się do gromadzenia zbiorów etnograficznych. Byli to między innymi – ksiądz Ignacy Świeży, Teodor Bulik – działacz społeczny i kolekcjoner, Jan Kubisz – nauczyciel, poeta, polski działacz narodowy Śląska Cieszyńskiego. W roku 1901 patronat nad zbieraną kolekcją objęło Polskie Towarzystwo Ludoznawcze w Księstwie Cieszyńskim, którego założycielem był ksiądz Józef Londzin – profesor, działacz polityczny, poseł do parlamentu, a także burmistrz Cieszyna. Na przełomie sierpnia i września 1903 r. w gmachu Szkoły Ludowej, Towarzystwo zorganizowało bogatą wystawę ludoznawczą składającą się z trzech głównych: kościelno – religijnego, ludoznawczego i dziejowo – piśmienniczego. W 1911 r. zbiory przeniesiono do pomieszczeń klasztoru oo. Bonifratrów w Cieszynie, by w tym samym roku umieścić je w budynku seminarium nauczycielskiego. Ostatecznie w 1930 r. zbiory Towarzystwa włączono do Muzeum Miejskiego w Cieszynie, otwartego w 1931 r. Siedzibą muzeum stał się pochodzący z końca XVIII w. pałac rodziny Larisch. Aktualnie zbiory całego Muzeum Śląskiego liczą ok. 120 tys. eksponatów. Ponad 80 tys. w samym Cieszynie, ponad 25 tys. w Skoczowie, 15 tys. w Wiśle i kilkaset w Górkach Wielkich.

Na Śląsku Cieszyńskim znajduje się sporo prywatnych obiektów etnograficznych, które można zwiedzać. W Istebnej możemy obejrzeć zbudowaną w 1863 r. Chatę Kawuloka, gdzie mieszczą się zabytkowe sprzęty i instrumenty muzyczne. W Jaworzynce znajduje się Muzeum Regionalne  „Na Grapie”, w pochodzącej z roku 1920 chacie pełnej przedmiotów codziennego użytku. Muzeum to organizuje również warsztaty wytwarzania żywności, kowalstwa, hafciarstwa. W Koniakowie możemy w Centrum Koronki Koniakowskiej podziwiać przepiękne wyroby.

Ostatnią częścią posiad były tradycyjnie już rozmowy przy kawie i kołoczu.

Na następne posiady zapraszamy 28 listopada 2021r., a tematem będzie Myanmar perła Azji.

Grażyna Matwiejczyk