Informacja o historii i działalności Towarzystwa Miłośników Jaworza

Towarzystwo Miłośników Jaworza

13 września 1984

43-384 Jaworze ul. Zdrojowa 82

ryszard.stanclik@op.pl tel.601284451

                            prezes Ryszard Stanclik,

                            I zastępca prezesa Irena Stekla,

                            II zastępca prezesa Kinga Sosulska,

                            sekretarz Marcin Biłek,

                            skarbnik Irmgarda Gryczka,

                            członek Urszula Kominek,

                            członek Renata Dziamska,

                            członek Grażyna Matwiejczyk,

                            członek Jerzy Ryrych.

Mieczysław Dzięgielewski,

Jacek Rybarkiewicz,

Marian Rapacz,

Jerzy Kukla,

Adam Kwieciński.

Na spotkaniu 22 lipca 1984 r. grupa Jaworzan podjęła się utworzenia towarzystwa regionalnego w Jaworzu, które miałoby na celu ochronę tradycji i historii kulturalnej i materialnej Jaworza oraz podjęcie działań związanych z przywróceniem samodzielności administracyjnej Jaworza. Ustaliło zwołanie na dzień 13 września 1984r. zebranie założycielskie, na którym powołano Towarzystwo Miłośników Ziemi Jaworzańskiej. Uczestniczyło 40 osób. Przewodniczącym został Mieczysław Dzięgielewski. Starania o urzędową rejestrację stowarzyszenia trwały do 22 sierpnia 1985r., kiedy to Towarzystwo Miłośników Ziemi Jaworzańskiej zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń i związków Urzędu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. Było wtedy jedynym takim stowarzyszeniem na szczeblu sołeckim. Od 21 listopada 1998r. Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej zatwierdził nazwę Towarzystwo Miłośników Jaworza.

8 grudnia 1998 r. na zebraniu Zarządu zapadła decyzja o założeniu kroniki, która prowadzona jest do dnia dzisiejszego.

Członkowie Towarzystwa i Rady Sołeckiej w ramach wspólnych działań:

– powołali komitet obchodów 700-lecia Jaworza,

-zorganizowali wystawę „Z przeszłości 700-letniego Jaworza” w 1987 r. w Muzeum Okręgowym w Bielsku-Białej, a potem w pałacu w Jaworzu,

– wydali cztery informatory popularno –naukowe „Nasz Głos” związane z 700-leciem Jaworza,

-wykonali prace związane z inwentaryzacją zabytków i pomników przyrody.

W wyniku wspólnych działań 2 kwietnia 1991r. Jaworze odzyskało samodzielność administracyjną i od tej daty rozpoczął się nowy rozdział współpracy Towarzystwa z Radą i Wójtem Gminy Jaworze. Towarzystwo angażowało się tworząc swoje komitety wyborcze do samorządu lokalnego.

Czynny udział w organizowanych przez gminę imprezach plenerowych tj. Majówka i Jaworzański Wrzesień.

TMJ swoją działalność opiera na statucie, w którym oprócz ochrony tradycji i historii kulturalnej i materialnej Jaworza zawarte są następujące cele: integracja środowisk społecznych gminy Jaworze, inicjowanie przedsięwzięć mających na celu rozwój gospodarczy i podniesienie atrakcyjności turystycznej Jaworza, współpraca z innymi organizacjami społecznymi, udział w życiu publicznym oraz działalność wydawniczą promującą gminę Jaworze.

W 1999 r. otwarta została Galeria pod Groniem w Jaworzu przy ulicy Zajęczej, w której odbywają się wernisaże i wystawy. Jest to miejsce, które pełni ważną rolę w działaniu TMJ dla lokalnej społeczności. Spotkania to inaczej posiady, mają bardzo różnorodny charakter. Przedmiotem szczególnego zainteresowania przy planowaniu posiad jest szeroko rozumiana historia regionu i naszej miejscowości, kultura materialna i duchowa. Odbywają się też posiady poświęcone górom i poznawaniu różnych stron świata, zdrowiu i medycynie, a także popołudnia poetycko – muzyczne.

Towarzystwo organizuje wycieczki turystyczno – krajoznawcze po kraju i za granicą dla członków i sympatyków, a w okresie karnawału Bale Śląskie i kuligi zaprzęgami konnymi (jak warunki pogodowe pozwalają). Dla dzieci i młodzieży jaworzańskich szkół organizuje konkursy historyczne, plastyczne i ekologiczne. Noce Świętojańskie połączone z nauką plecenia wianków. TMJ brało udział w organizowanym przez Gminę Jasienica „Josiynickim żniwowaniu”, gdzie zajmowało zaszczytne miejsca.

Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Jaworza na budynku przedwojennej szkoły powszechnej w Jaworzu Średnim została umieszczona w miejscu tablicy poświęconej nauczycielowi kpt. Janowi Łyskowi, który zginął w czasie I wojny światowej, tablica upamiętniająca nie tylko kpt. Jana Łyska ale jeszcze dwóch nauczycieli tamtejszej szkoły, którzy zginęli w czasie II wojny światowej.

W 2002 r. w ramach Towarzystwa Miłośników Jaworza została utworzona Społeczna Rada Ochrony i Odnowy Zabytków, która w czasie swojej działalności doprowadziła do renowacji gloriety na wzgórzu Goruszka, kwartału hrabiowskiego, zabytkowych nagrobków i ogrodzenia na cmentarzu ewangelicko – augsburskim. Rada nadzorowała powstanie stałej ekspozycji w miejscu dawnej huty szkła, współuczestniczyła w objęciu w opiekę konserwatorską Kościoła Leśnego na Polanie na zboczu Wysokiego. Udokumentowała historyczną enklawę o nazwie „Zespół budowlano – krajobrazowy Parafii Ewangelicko – Augsburskiej”. Zinwentaryzowała obiekty w centrum Jaworza. Starosta Bielski w 2013 r. ustanowił Społeczną Radę Ochrony i Odnowy Zabytków w Jaworzu jako społecznego opiekuna zabytków, działającego na terenie gminy Jaworze i wpisał na listę społecznych opiekunów zabytków Powiatu Bielskiego nr 7.

Z inicjatywy TMJ na zakończenie prac renowacyjnych na kwartale hrabiowskim w 2006r. podczas obchodów Jaworzańskiego Września otwarta została wystawa historyczna, na której m.in. prezentowane były dokumenty dotyczące byłych właścicieli Jaworza, a pozyskane od ich Wnuczek.

W roku 2014 została powołana sekcja ornitologiczna, która organizuje wycieczki przyrodnicze po Jaworzu, obserwacje ptaków i owadów nocnych, wiosenne ptakoliczenia oraz ciekawe pogadanki przyrodnicze.

W 2015 roku Towarzystwo było organizatorem XI Powiatowego Zjazdu Towarzystw Regionalnych. W 2022 zaś decyzją Rady Gminy i Wójta Jaworza TMJ pełniło funkcję gazdów (gospodarzy) dożynek gminnych.

Działalność członków Towarzystwa Miłośników Jaworza jest całkowicie społeczna, jednak najbardziej aktywni są nagradzani przez:

– Radę Gminy medalem „Zasłużony dla rozwoju Jaworza”.

– Starostę Bielskiego nagrodą dla animatorów kultury

-Sejmik Województwa Śląskiego „Za zasługi dla województwa śląskiego”

– Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką honorową „Zasłużony dla kultury polskiej”

– Ministra  Kultury i Dziedzictwa Narodowego Dyplomem dla Towarzystwa Miłośników Jaworza za szczególne zasługi w upowszechnianiu kultury.

Znaczącą wagę przywiązuje Towarzystwo do rekomendacji do regionalnych nagród Lauru Ziemi Cieszyńskiej oraz nagrody Starosty Bielskiego im. ks. Józefa Londzina.

TMJ współpracuje z organizacjami społecznymi w Jaworzu, powiecie bielskim i cieszyńskim, z Muzeum Historycznym w Bielsku – Białej, Związkiem Macierzy Ziemi Cieszyńskiej oraz z Muzeum Śląska Cieszyńskiego, w którym znajdują się cenne dla Jaworza archiwalia z XV –XX w. wspólnie pozyskane od prawnuczek byłych właścicieli Jaworza. Współpraca z Polskim Związkiem Kulturalno – Oświatowym w Republice Czeskiej zaowocowała wspólnymi spotkaniami tematycznymi i wycieczkami.

Czasopismo Nasz Głos, przewodnik „Jaworze”, album „Jaworze w starej pocztówce”, monografia „Nauczyciele Szkoły Powszechnej w Jaworzu Dolnym”, Dzieje Jaworza zabytkami pisane, z serii Biblioteczki TMJ: Nieco-dzienności, Pamiętniki Jaworzan, Chałupnicy – saga rodu włościańskiego, album Jaworze w sztukach plastycznych (wybór), widokówki. W przygotowaniu „Jaworze w świetle badań archeologicznych.”

Zarząd TMJ